Voor het eerst vanuit Sen Monorom!

Het is zover, eindelijk zijn we aangekomen in Sen Monorom, Mondulkiri! Deze blog wordt geschreven vanuit onze eigen huiskamer, in ons nieuwe huis!

Eerst nog even terug naar Phnom Penh. Naast een aantal laatste briefings op het VSO-kantoor, hadden we ook tijd om inkopen te doen voor ons huis en wat vrije tijd om naar eigen inzicht te besteden. Aangezien we inmiddels een tijdje in dit land zijn en van verschillende kanten verhalen hebben gehoord over de Rode Khmer-tijd, vonden we het tijd om de Tuol Sleng-gevangenis, ook wel bekend als S-21 te bezoeken. Dit voormalige schoolgebouw werd door de Rode Khmer in gebruik genomen als gevangenis. Het staat midden in Phnom Penh in een woonwijk. De klaslokalen werden als cellen gebruikt, waar de gevangenen ook gruwelijk werden gemarteld. Op de begane grond waren de grote cellen voor de 'belangrijke' gevangenen, op de andere verdiepingen en in bijgebouwen waren de klaslokalen verdeeld in kleine cellen, sommigen van hout, sommige van steen. Deze waren door de gevangenen zelf gebouwd. De meeste mensen die in deze gevangenis terechtkwamen werden verdacht van verraad en werden gemarteld tot ze bekenden. De ondervragers probeerden bizarre bekentenissen uit de gevangenen te krijgen. Bijv: 'Ja, ik ben een KGB-CIA-Vietnamees geheim agent die in Cambodja komt spioneren'. Na zo'n (uiteraard valse) bekentenis, moesten ze de stad uit lopen en werden op de killing fields vermoord. Slechts zeven (7!) mensen hebben Tuol Sleng overleefd, er wordt geschat dat er zo'n 14.000 mensen via deze gevangenis de dood op de killing fields vonden!

Voor wie het interessant vindt; een korte samenvatting van de moderne Cambodjaanse geschiedenis:
Begin jaren 70 is een marionettenregering geleid door Lol Nol aan de macht, die daar door de Amerikanen is neergezet. De monarchie is niet meer, maar voormalig koning Sihanouk blijft proberen om politiek actief te zijn en wordt gesteund door de Royalists. Onvrede over deze situatie onder het volk stijgt en onder invloed van China, Rusland en Vietnam krijgt het communisme een grote aanhang. 90% van de leden van Communistische Partij zijn leraren en professoren die vaak in Frankrijk hebben gestudeerd, waaronder Pol Pot. Zijn vormen samen de Rode Khmer en krijgen steeds meer van het platteland in handen en hebben de steun van het volk. Op 17 april 1975 marcheert de Rode Khmer Phnom Penh binnen en verdrijft het regeringsleger. Ze worden als helden onthaald, het volk is dan nog onder de indruk dat de Rode Khmer vrede en rust zal brengen en iedereen is blij dat ze vrij zijn en verwachten verbetering. Echter diezelfde dag begint de Rode Khmer met het uitvoeren van hun plannen. Pol Pot hangt het Chinese/Maoistische communisme aan dat een geheel agrarische samenleving als ultieme doel ziet. Om dit te realiseren wordt iedereen uit de stad naar het platteland gestuurd om het land te bewerken. Alle intellectuelen, mensen die Engels of Frans spreken, gestudeerd hebben etc worden als gevaarlijk gezien en vermoord. Phnom Penh verandert van een stad met 2 miljoen inwoners naar een spookstad met slecht enkele duizenden inwoners. De reden dat zoveel mensen gehoor gaven aan deze oproep was het gerucht dat de Rode Khmer verspreidde dat de Amerikanen een atoombom op de stad wilde gooien. Families worden uit elkaar gehaald en zien elkaar lange tijd niet en helaas vaak ook nooit meer. De rijke stadsmensen zijn niet gewend lang en ver te lopen, laat staan op het land te werken en zij sterven het eerste. Voedsel wordt gerantsoeneerd en veel mensen sterven een hongerdood. Willekeurige mannen en vrouwen worden gedwongen met elkaar te trouwen, spontane liefde, stiekem achter een boom een kus uitwisselen kan je je leven kosten. Tijdens de laatste maanden van hun regime beginnen hogere Rode Khmer officieren elkaar te wantrouwen en Pol Pot laat enkele van zijn voormalige vrienden vermoorden. Na bijna vier jaar (of zoals elke Cambodjaan weet 3 jaar, 8 maanden en 20 dagen) (in 1979) valt het Vietnamese leger Cambodja binnen en verdrijft de Rode Khmer, zij vluchten de jungle in en voeren nog jarenlang een guerilla-oorlog. Het land is in chaos, er is nog steeds niks te eten en veel mensen vertrekken naar vluchtelingenkampen over de grens met Thailand waar velen ruim tien jaar verblijven. In 1993 zijn er de eerste democratische verkiezingen. Cambodja is vandaag de dag weer een monarchie, maar de koning heeft politiek niks te zeggen. Momenteel is de CPP de grootste partij in Cambodja. Er zijn enkele oppositiepartijen, maar de huidige regering is erg goed in het verdelen van de oppositie en zij maken vooralsnog weinig kans om enig verschil te maken. Één van de oppositieleiders verblijft al lange tijd in Frankrijk omdat hij bij terugkomst in Cambodja opgepakt zou worden. Het is namelijk verboden om kritiek op de regering te geven, en dat is een beetje lastig oppositie voeren! Saillant detail: de huidige premier was een hoge Rode Khmer legerofficier (Generaal Hun Sen). Halverwege het Rode Khmer regime werd het hem te heet onder de voeten en deserteerde naar Vietnam. In de jaren daarna heeft hij zich langzaam opgewerkt en is inmiddels al een hele tijd de baas in het land. Zijn vrouw is voorzitter van het Cambodjaanse Rode Kruis en zijn dochter is de eigenaar van één van de grootste tv-stations. 'Berlusconi eat your heart out!', zullen we maar zeggen...

Eén van de briefings tijdens de laatste dagen in Phnom Penh werd gegeven voor Dara, onze taaldocent. Hij is nu halverwege de 50 en heeft het Rode Khmer tijdperk dus erg bewust meegemaakt. Hij kwam om ons zijn verhaal te vertellen en dat heeft veel indruk gemaakt. Zijn taallessen waren namelijk altijd erg gestructureerd en daar voelde hij zich prettig, praatte hard en maakte grapjes. Zijn Rode Khmer-praatje was heel anders, hij was geëmotioneerd, praatte zacht en er zat een minder duidelijke lijn in zijn verhaal. Hij doet dit praatje al zo'n 15 jaar, 3 keer per jaar voor VSO en dat hij nu nog steeds zo geëmotioneerd is, zegt genoeg over hoe vers de wond nog is en dat het land een nationaal trauma heeft. Dara was 16 toen de Rode Khmer aan de macht kwam. Zijn vader en enkele ooms werden vrij snel vermoord omdat zij in het regeringsleger zaten. Hij werd zelf naar het platteland gestuurd om daar te werken. Daar verbouwden ze rijst, waarschijnlijk genoeg om iedereen te voeden, maar de Rode Khmer nam veel rijst voor eigen gebruik en er verdween veel rijst richting China omdat China wapens had geleverd en afbetaald moest worden. Vlak na de oogst was er korte tijd wel een overvloed aan rijst. Toen Dara op een dag bij zijn moeder op bezoek kwam (dat mocht maar sporadisch), hoorde hij dat zijn 3-jarige broertje was overleden omdat hij na zoveel honger eindelijk weer rijst kreeg en zoveel had gegeten dat hij daaraan was doodgegaan, zijn broertje hadden ze 'vrede' (sokapieup) genoemd, omdat zijn vader blij was met de komst van de Rode Khmer, die eindelijk vrede en rust in het land zou brengen... Dara zelf heeft bij gebrek aan voedsel vanalles gegeten, van ratten tot duizendpoten. Er zijn zelfs verhalen van mensen die naar de killing fields gingen en daar stukken vlees van de lichamen van eerder vermoorde mensen haalden.
Na de bevrijding door de Vietnamezen was Dara zo boos op de Rode Khmer dat hij korte tijd bij het Vietnamese leger ging om de overgebleven Rode Khmer te bevechten. Nadat hij echter zag hoe een aantal van zijn vrienden op een landmijn liepen en werden opgeblazen, had hij genoeg dood gezien en verliet het leger. Uiteindelijk kwam hij met zijn moeder en overgebleven broers en zussen in een Thais vluchtelingkamp terecht waar ze 12(!) jaar hebben gewoond. Al die tijd aten ze voornamelijk rijst en vis uit blik. Dara's verhaal heeft veel indruk gemaakt op ons. Als je meer te weten komt over het verleden van dit land, begrijp je ook waarom ze de huidige regering, de wijdverspreide corruptie etc accepteren en waarom er niemand in opstand komt. Ze zijn allang blij dat er geen oorlog is, er is vrede, er is rust en op een aantal gebieden is er vooruitgang en de meeste mensen vinden het wel goed zo.

Tijdens onze laatste dag (zaterdag) in Phnom Penh hebben we in de ochtend een kookles gevolgd. We hebben geleerd hoe we kipworstjes gerold in bananenbloemblad en een rode curry moesten maken, erg lekker allebei! De rest van de zaterdag hebben we gebruikt om al onze spullen in te pakken. Omdat er ons huis weinig meubels zijn, mochten we wat meubels van het VSO-kantoor meenemen. Het kantoor gaat in juni verhuizen naar een kleinere locatie en daardoor hebben ze meubels over. Dus we hebben vier stoelen een salontafeltje en een soort nachtkastje meegenomen. Dit moest samen met onze koffers, een fiets, een motor en vijf mensen in een minibus. Maar zoals jullie op de foto's kunnen zien, paste het allemaal. Zondagochtend vertrokken we dan eindelijk naar ons nieuwe huis! Rond een uur of drie waren we op de plaats van bestemming. Onze landlord is nog niet helemaal klaar met het huis, hij is nog wat latjes tegen de wanden aan het plaatsen en er moet nog een bed in onze logeerkamer komen. Maar in onze kamer stond een groot tweepersoonsbed met splinternieuwe matras te wachten. Eromheen hangt een heel mooi blauw bloemetjes muggennet en we hebben fel gele gordijntjes! De badkamer en keuken waren helemaal in orde, dus we hebben prima kunnen slapen en douchen. 's Avonds zijn we uit eten geweest met Jeltje en Neill, twee VSO-ers en Brigit, een Zwitserse die voor een andere NGO werkt. Na het eten waren we uitgenodigd bij Paul, een andere VSO-er om zijn zelfgemaakte mango-ijs te proeven, erg lekker!

De eerste nacht in ons eigen bedje was heerlijk en we zijn erg blij met ons huis. De komende dagen zullen we onze meegebrachte spulletjes een plekje gaan geven. Zo hebben we hangmatten gekocht die we op moeten hangen en willen we de foto's uit Nederland een mooi plekje aan de muur geven. Omdat het huis nog niet helemaal klaar is, moeten jullie nog even wachten op de foto's...